Op het internet circuleert regelmatig foutieve informatie, ook wel ‘fake news’ genoemd. Fake news is een overkoepelend begrip dat verschillende vormen van misleidende informatie omvat, zoals framing, phishing, complottheorieën en deepfakes. Binnen dit begrip maken we een onderscheid tussen misinformatie en disinformatie.

Niet iedereen die misleidende informatie verspreid heeft slechte intenties. Zo maken journalisten ook fouten, werken ze te snel of zijn ze onoplettend.  Dat komt mede doordat we nieuws steeds sneller of zelfs ‘live’ willen krijgen, wat de druk op journalisten erg hoog legt. Dit heeft betrekking op het begrip misinformatie, waarbij iemand onbewust foutieve informatie verspreidt.

Helaas zijn er ook mensen die wel opzettelijk proberen te misleiden. Zij willen vaak geld verdienen of invloed uitoefenen door leugens te verspreiden. Ze doen dit op verschillende manieren: door emotionele taal te gebruiken, door cijfers en onderzoek te gebruiken voor geloofwaardigheid, door beelden uit hun context te halen en/of te bewerken. Doordat ze hiermee op internet anoniem kunnen experimenteren, kunnen ze ook steeds opnieuw beginnen. Het doelbewust foutieve informatie delen om mensen te misleiden sluit aan bij het begrip disinformatie.

Het internet is een broeihaard van foute informatie, en dat is niet onlogisch. Niemand modereert het internet, zoals dat bijvoorbeeld bij een krant wel gebeurt. Je verdient op het internet meer aan advertenties, dan aan terugkerende lezers. Kwaliteit is met andere woorden niet rendabel, kliks wel. Daardoor telt sensatie: hoe extremer de titel, hoe meer er geklikt wordt. 

Wie zich wil weren tegen misleidende informatie, moet zich goed informeren. Door de digitale infrastructuur van nieuws te doorgronden en kennis op te doen over de mechanismes achter online en gratis nieuwsvoorziening. Het komt er ook op neer dat we moeten leren misleidende taal, cijfers en beelden te herkennen en te benoemen. Hiervoor is het belangrijk dat er een uitgebreider en genuanceerdere taal ontstaat dan alles slechts als ‘fake news’ te benoemen.

LINC vzw wil daarom een begrippenkader aanreiken - gebaseerd op de EAVI van de Europese Unie - waarin we om te beginnen misleidend nieuws in verschillende types te verdelen. Je leest er elders op deze site alles over.